Erythema multiforme
February 4, 2018 | Author: Anonymous | Category: N/A
Short Description
Download Erythema multiforme...
Description
Orale mucosapathologie
Dr. Herman Van de Vyver Dr. Gerry Orye Dr. Rudi Soubry
Dr. Kristof Hendrickx Dr. Kristof Berquin Dr. Sebastien Ongena
Koepel waasland 3 september 2013
Mondonderzoek
• • • • •
Kleur van de mucosa Abnormale pigmentaties Textuur Beweeglijkheid Symmetrie
Mondonderzoek
• • • • •
Kleur van de mucosa Abnormale pigmentaties Textuur Beweeglijkheid Symmetrie
Mondonderzoek • • • • •
Kleur van de mucosa Abnormale pigmentaties Textuur Beweeglijkheid Symmetrie
Mondonderzoek
Orale mucosa afwijkingen Gepigmenteerde letsels - goedaardige pigmentaties van melanine oorsprong - neoplasmen - exogene pigmentaties
Ulceratieve letsels - traumatisch - infectieus - immunologisch
- medicamenteus - neoplasmen
Verheven letsels
- speekselklier origine - fibro-epitheliale letsels - vasculaire letsels - lymfoïde letsels
- neurale letsels - spierweefsel letsels - vetweefsel letsels - botweefselletsels
Witte letsels
- ... Rode letsels - ...
1.Goedaardige pigmentaties van melanine oorsprong Raciale of fysiologische pigmentaties
• Symmetrisch en constant. • Vnl. op de gingiva. • Toename van melanine pigmentatie.
1.Goedaardige pigmentaties van melanine oorsprong Melanosis geassocieerd met roken • • • •
Abnormale productie van melanine. Meestal beperkte pigmentvlek. Vnl. op lippenrood van de onderlip. Uitzonderlijk ontwikkeling van melanoom. • Ofwel excisie ofwel regelmatige controle.
1.Goedaardige pigmentaties van melanine oorsprong Epheliden / Sproeten
• Frequent op de huid tot lippenrood. • Uitzonderlijk op mondslijmvlies. - Syndroom van Peutz-Jeghers. - Ziekte van Addison
Syndroom van Peutz-Jeghers
• Erfelijk: autosomaal dominant. • Pigmentaties peri-oraal en van het mondslijmvlies. • Intestinale poliepen waardoor abdominale problemen.
Ziekte van Addison •
Primaire bijnierschorsinsufficiëntie
•
oorzaak:
•
De productie van cortisol door de bijnierschors vermindert. Door feedback zal ACTH (Adrenocorticotroophormoon) en MSH (Melanocyt stimulating hormoon) stijgen.
- auto-immuun - infectie (tbc) - idiopathisch
Pigmentatie van huid en mucosa.
• Fordyce spots
2.Gepigmenteerde neoplasmen
• 1. Naevus. • 2. Melanoom.
2.Gepigmenteerde neoplasmen Naevus G.A.
Komt voor op de huid, uitzonderlijk op de mucosa, vnl. op palatum, lippen en wang. Behandeling: excisie.
2.Gepigmenteerde neoplasmen Melanoom K.A. • K.A. Transformatie van melanocyten of nevuscellen. • Zeer agressief: snel metastasen. • Specifieke kleuring • Behandeling: radicale excisie. • Prognose: ongunstig.
2.Gepigmenteerde neoplasmen Melanoom K.A. • K.A. Transformatie van melanocyten of nevuscellen. • Zeer agressief: snel metastasen. • Specifieke kleuring • Behandeling: radicale excisie. • Prognose: ongunstig.
2.Gepigmenteerde neoplasmen Melanoom K.A.
3.Exogene pigmentaties Amalgaan tatoeage
Oorzaak iatrogeen: - extractie - retrograde apexresectie - stifttand
3.Exogene pigmentaties Esthetische tatouage - chinese inkt - zeer gevarieerd
3.Exogene pigmentaties Lingua nigra villosa • • • • •
Haartong kan varieren van wit tot zwart. Verlenging van de filiforme tongpapillen. Asymptomatisch. Oorzaak: onbekend. Vaak na gebruik van AB of mondspoeling. De zwarte kleur wordt veroorzaakt door pigment producerende bacteriën die zich in de papillen nestelen.
Verheven letsels / gezwellen • • • • •
1. Speekselklier oorsprong. 2. Fibro - epitheliale letsels. 3. Vasculaire letsels. 4. Lymfoïde letsels. 5. Andere letsels: neuraal weefsel spierweefsel vetweefsel bot
1. Speekselklierletsels Mucocoele
• Slijmcyste vanaf accessoir speekselkliertje • vnl. onderlip, mondbodem, ventrale zijde van de tong. • Oorzaak: retentie van speeksel door obstructie van de afvoergang (traumatisch). • Behandeling: excisie. • Risico op recidief bij onvoldoende verwijdering.
1. Speekselklierletsels Ranula
• Slijmcyste in de mondbodem vanaf de gl. sublingualis. Meestal boven de musculus mylohyoïdeus. • Behandeling: - marsupialisatie. - excisie glandula sublingualis.
1. Speekselklierletsels Speekselkliergezwel GA • Pijnloos, goed begrensd. • Langzaam groeiend, zonder ulceratie. • Kunnen overal in de mucosa ontstaan maar vnl. op overgang palatum molle / durum. • Behandeling: excisie. • Casus: Pleiomorf adenoma
1. Speekselklierletsels Necrotiserende sialometaplasie
• Goedaardig ulcererend / necrotisch letsel van speekselklier, sterk gelijkend op epithelioma. • Meestal een groot letsel met opvallend weinig klachten. • Oorzaak: niet duidelijk. Waarschijnlijk trauma met onvoldoende doorbloeding. • Spontane genezing op ongeveer 10 dagen.
1. Speekselklierletsels Speekselsteen (sialolithiasis) -In de afvoergang van de grote speekselklieren Submandibulair > parotis. Obstructies met zwelling van de speekselklier vnl. bij eten. Soms afvloei van troebel speeksel bij massage. Bimanuele palpatie. - Occlusale radiografie. - Behandeling: excisie.
Parotistumor
2. Fibro-epitheliale letsels: reactief Pyogeen granuloom
• Overdreven weefselreactie op niet specifieke prikkel bv. trauma. • Kan overal in de mond voorkomen. • Niet pijnlijke, gesteelde, rode, zachte zwelling met oppervlakkige ulceratie. • Behandeling: excisie.
2. Fibro-epitheliale letsels: reactief Epulis
• • • •
Tandvleesgezwel. Oorzaak: lokale chronische ontsteking. Rx: botresorptie mogelijk. Behandeling: excisie.
2. Fibro-epitheliale letsels: reactief Epulis gravidarum
• Vanaf chronische gingivitis door hormonale veranderingen • Verdwijnt meestal na de bevalling. • Zoniet: excisie.
2. Fibro-epitheliale letsels: reactief Fibroom
• • • • • •
Hyperplasie van het bindweefsel Oorzaak: trauma of mechanische irritatie vnl. wangen, tong, lippen, palatum. Bedekt met normale mucosa, soms gesteeld. Pijnloos maar vaak storend door het volume. Behandeling: wegnemen van de irritatie +/- excisie
2. Fibro-epitheliale letsels: reactief Traumatisch fibromen
• Voornamelijk veroorzaakt door onvoldoende aangepaste prothese. • Meestal met oppervlakkige ulceraties. • Pijnlijk. • Behandeling: - aanpassen van de prothese. - excisie.
2. Fibro-epitheliale letsels: reactief Traumatische fibromen
• Voornamelijk veroorzaakt door onvoldoende aangepaste prothese. • Meestal met oppervlakkige ulceraties. • Pijnlijk. • Behandeling: - aanpassen van de prothese. - excisie.
3. Vasculaire letsels Veneuze varices / flebectasie
• Abnormale dilatatie van de venen. • Voornamelijk onder de tong. • Behandeling: geen.
3. Vasculaire letsels
Haemangioma • • • • •
Meestal congenitaal. Rood of blauw verheven afwijking. Niet goed begrensd. Lippen, tong, wang. Behandeling: in beginsel geen, spontane regressie. • Ontstaan van flebolieten (steentjes) zichtbaar op rx.
3. Vasculaire letsels Kaposi sarcoom
• Tumor vanuit endotheelcel van bloedvaten • Vnl. Huidziekte: rood-paarse vlekken of tumoren. • Verschillende vormen: -Endemisch: Bij Afrikanen, aantasting van de onderste ledematen. -Epidemisch: Bij immunodeficientie veralgemeende huid en mucosa letsels.
3. Vasculaire letsels Bloedblaar
• Meestal bij patiënten met gestoorde stolling. • Posttraumatisch. • Behandeling: - controle van de stolling. - insnede.
4. Lymfoïde letsels Lymphoma
• Nodulair of extranodulair. • Vaak moeilijk te interpreteren microscopisch. • Hodgkin lymphomen: – Pijnloze zwelling van lymfeklieren of extranodulair lymfeklier-weefsel. – Oraal: amandelloge, tong of elders zwelling +/- ulceratie. – Behandeling: oncoloog • Non Hodgkin lymphoom – Frequenter bij HIV geïnfecteerde. – Burkitt lymphoom.
4. Lymfoïde letsels Lymphoma
4. Lymfoïde letsels Leukemie AML
4. Lymfoïde letsels Leukemie ALL
4. Lymfoïde letsels Leukemie
5. Andere gezwellen in de mond Exostose Torus mandibularis
Orale mucosa afwijkingen Gepigmenteerde letsels - goedaardige pigmentaties van melanine oorsprong - neoplasmen - exogene pigmentaties
Ulceratieve letsels - traumatisch - infectieus - immunologisch
- medicamenteus - neoplasmen
Verheven letsels
- speekselklier origine - fibro-epitheliale letsels - vasculaire letsels - lymfoïde letsels
- neurale letsels - spierweefsel letsels - vetweefsel letsels - botweefselletsels
Witte letsels
- ... Rode letsels - ...
Mondulceraties • Zeer frequent • Zeer diverse oorzaken
Algemene regel: • Elke ulceratie waarvan de oorzaak niet bekend is en die niet geneest binnen de 2 weken moet als kwaadaardig beschouwd worden tot het tegendeel bewezen is!
Ulceratieve letsels • • • • •
1. Traumatisch 2. Infectieus 3. Immunologisch 4. Medicamenteus 5. Neoplasma
1. Traumatische ulceraties Mechanisch ulcus • Oorzaak: – Scherpe tongrand – Prothese – Na lokale anesthesie op palatum • Klinisch: – Scherp afgelijnd – Niet geïndureerd • Behandeling: – Wegname van de oorzaak
1. Traumatische ulceraties Chemisch ulcus
Aspirine verbranding
1. Traumatische ulceraties Radiotherapie ulcus
1. Traumatische ulceraties Thermisch ulcus
2. Infectieuse ulceraties
• A. Viraal • B. Bacterieel • C. Mycotisch
A. Virale ulceraties • Herpes simplex virus
• • • •
Varicella zoster virus Cytomegaal virus Mononucleose Coxackie virus - Herpangina - Hand, foot and mouth disease
A. Virale ulceraties Herpes simplex virus
• Primaire herpetische gingivostomatitis. – Komt voor bij kinderen waarbij nog geen AL gevormd zijn. – Subklinisch of zeer heftig verloop met ulceraties van de lippen en het hele mondslijmvlies gepaard met koorts en algemene malaise. • Secundaire letsels: herpes labialis. – Bevorderd door koorts, UV-licht, trauma.
A. Virale ulceraties Herpes simplex virus • Primaire herpetische gingivostomatitis. – Komt voor bij kinderen waarbij nog geen AL gevormd zijn. – Subklinisch of zeer heftig verloop met ulceraties van de lippen en het hele mondslijmvlies gepaard met koorts en algemene malaise. • Secundaire letsels: herpes labialis. – Bevorderd door koorts, UV-licht, trauma.
Herpes Zoster Zona
• Veroorzaakt door Varicella Zoster virus. • Acute aantasting van de huid en slijmvlies in een bepaalde zenuwbaan (dermatoom). • Oraal: aantasting van de N. Trigeminus. • Behandeling: antivirale medicatie.
Herpes Zoster Zona
• Veroorzaakt door Varicella Zoster virus. • Acute aantasting van de huid en slijmvlies in een bepaalde zenuwbaan (dermatoom). • Oraal: aantasting van de N. Trigeminus. • Behandeling: antivirale medicatie.
Cytomegalovirus • Behoort tot de herpes virus groep. • Gekend als congenitale infectie met ernstige aantasting van het centrale zenuwstelsel. • Zelden symptomatisch tenzij bij zware immuundeficiëntie. • Oraal: confluerende ulceraties van de mucosa.
B. Bacteriële ulceraties • • • • • •
Necrotiserende gingivitis Syphilis Tuberculose Gonorrhea Actinomycose Noma
B. Bacteriële ulceraties Necrotiserende gingivitis • • • •
ANUG – Trench mouth Pijnlijk, spontaan bloeden v/h tandvlees. Necrose van de papillen, grijs beslag. Typische geur van anaërobe infectie.
• Oorzaak: Fusospirocheten/anaëroben.
B. Bacteriële ulceraties Necrotiserende gingivitis • • • •
ANUG – Trench mouth Pijnlijk, spontaan bloeden v/h tandvlees. Necrose van de papillen, grijs beslag. Typische geur van anaërobe infectie.
• Oorzaak: Fusospirocheten/anaëroben.
B. Bacteriële ulceraties Necrotiserende gingivitis • • • •
ANUG – Trench mouth Pijnlijk, spontaan bloeden v/h tandvlees. Necrose van de papillen, grijs beslag. Typische geur van anaërobe infectie.
• Oorzaak: Fusospirocheten/anaëroben.
3. Condities geassocieerd met immunologische dysfunctie • • • • •
Aftose Erythema multiforme Lupus erythematosis Pemphigus en Pemphigoïd Erosieve lichen planus
3. Immunologische dysfunctie Aften
• • • •
Ulceraties van het mondslijmvlies. Oorzaak onbekend (immuniteit/stress). 5 – 20% van de bevolking. Komt voor op niet verhoornd slijmvlies, wangen, lippen, tong. • Behandeling: – Symptomatisch. – Bij extreme vorm: corticotherapie.
3. Immunologische dysfunctie Syndroom van Behçet
• Orale aften • Ulceraties op de genitalieën • Conjunctivitis
3. Immunologische dysfunctie Erythema multiforme •
Huid- en slijmvliesaandoening
•
Oorzaak: – Reactie op medicatie – Soms na herpex simplex infectie – Immuunstoornis
•
Klinisch: – Algemene malaise – Ulceratieve letsels op de mucosa met korstvorming op de lippen. – Huid typische cocarde laesie
•
Behandeling: – Symptomatisch
3. Immunologische dysfunctie Pemphigus vulgaris • Blaarvormende huid-slijmvliesafwijking • Oorzaak: autoimmuun / viraal • Klinisch: – Pijnlijke blaarvorming gevolgd door orale ulceraties. – Nikolsky fenomeen • Differentieel diagnose: – Erythema multiforme – Erosieve lichen planus • Behandeling: – Corticoïden
3. Immunologische dysfunctie Pemphigus vulgaris • Blaarvormende huid-slijmvliesafwijking • Oorzaak: autoimmuun / viraal • Klinisch: – Pijnlijke blaarvorming gevolgd door orale ulceraties. – Nikolsky fenomeen • Differentieel diagnose: – Erythema multiforme – Erosieve lichen planus • Behandeling: – Corticoïden
3. Immunologische dysfunctie Pemphigoïd
• • • •
Blaarvormende slijmvliesaandoening Oorzaak: onbekend Klinisch: pijnlijke blaar / ulceraties Behandeling: lokale corticoïden
4. Medicamenteuze ulceraties • Chemisch ulcus • Toxische epidermale necrolyse • Botnecrose door bifosfonaten
Botnecrose door bifosfonaten Indicaties voor Bifosfonaten • Ziekte van Paget • Hypercalcemie bij tumorale processen (4-amino-1-hydoxybutylideen)difosfonruur • Behandeling van osteoporose - Postmenopauzaal - Geinduceerd door corticotherapie • Botaantasting bij multipel myeloom • Botmetastase vanaf maligne tumoren Complicatie: osteonecrose van de kaakbeenderen!
Botnecrose door bifosfonaten Incidentie 6,7% Afhankelijk van de pathologie Multipel myeloom 9.9 % Borst CA 2.9 % Prostaat CA 6.5 % Prospectieve studie J.of Clinical Oncology Dec 2005
Botnecrose door bifosfonaten
Orale mucosa afwijkingen Gepigmenteerde letsels - goedaardige pigmentaties van melanine oorsprong - neoplasmen - exogene pigmentaties
Ulceratieve letsels - traumatisch - infectieus - immunologisch
- medicamenteus Verheven letsels
- neoplasmen
- speekselklier origine - fibro-epitheliale letsels
- vasculaire letsels - lymfoïde letsels - neurale letsels - spierweefsel letsels - vetweefsel letsels - botweefselletsels
Witte letsels
- ... Rode letsels - ...
Witte en rode letsels Rode letsels
Witte letsels –
Leucoedeem
–
Haemangioma
–
White sponge naevus
–
Pyogeen granuloma
–
Herditaire benigne epitheliale dyskeratose
–
Perifeer reuscelgranuloma
–
Folliculaire keratose
–
Focale hyperkeratose
–
Mediane rhomboide glossitis
–
Pruimtabakletsels
–
Erythroplakie
–
Nicotine stomatitis
–
Kaposi sarcoma
–
Cheilitis solaris
–
Lingua geografica
–
Idiopathische leucoplakie
–
Psoriasis
–
Hairy leucoplakie
–
Hairy tongue
–
Vitamine B deficiëntie
–
Lingua geographica
–
Anemie ijzerdeficiëntie
–
Lichen planus
–
Burning mouth syndroom
–
Tandpasta gerelateerde “peeling”
–
Scarlatina of roodvonk
–
Candida
–
Atrofische candidiasis
–
Brandwonden
–
Submucosale fibrose
–
Plasma cel gingivitis
–
Fordyce granules
–
Traumatische letsels
–
Ectopisch lymfoid weefsel
–
Gingivale cyste
–
Parulis
–
Lipoma
• Klinisch belang onderscheid • goedaardige letsels • premaligne letsels • kwaadaardige letsels
Goedaardige letsels 1. Nicotine stomatitis • pijp en sigaren • ontstoken ducti van accessoire speekselklieren • niet precancereus maar wel indicator voor epitheliale veranderingen op andere plaatsen • verdwijnt bij rookstop
Goedaardige letsels 2. Candidiasis •
bij helft van de bevolking commensaal: kweek???
•
infectie bij voorbeschikkende toestanden
– lokaal: xerostomie, RT, slechte mondhygiëne – algemeen: diabetes, leukemie, preterminaal, immunosuppressie •
verschillende vormen
– acute pseudomembraneuze (=spruw) – acute atrofische – chronisch atrofische
– chronisch hyperplastische
Goedaardige letsels Acute pseudomembraneuze candidiasis = Spruw •
witte afwrijfbare plaques
•
erythemateuze basis
•
voorkomen – zuigelingen en bejaarden – breedspectrum AB – immunosuppressie
•
plaats – wangen – omslagplooi
– orofarynx •
niet echt pijnlijk
Goedaardige letsels Acute atrofische candidiasis
• • • • •
secundair na spruw primair na breedspectrum AB vooral tong vuurrood pijnlijk!
Goedaardige letsels Chronisch atrofische candidiasis
• denture stomatitis • goed begrensd • branderig gevoel
Goedaardige letsels Chronisch hyperplastische candidiasis
• • • • •
vooral retrocommissuraal begint als leucoplakie vlek snel wratachtig en korrelig hoge ontaardingsneiging primair of secundair Candida?
Goedaardige letsels 3. Mediane rhomboide glossitis
• chronische Candida infectie • middellijn - anterior van Vlingualis • DD/ erythroplakie • carcinoma zelden op tongrug • geen ontaarding • geen behandeling tenzij klachten
Goedaardige letsels 4. Lingua geografica
• Erythema migrans • ongekende oorzaak • verdwijnen van papillae filiformes • veranderend patroon, kan volledig verdwijnen • meestal asymptomatisch • geen behandeling • DD/ candida, erythroplakie, lichen
Goedaardige letsels 4. Lingua geografica • Erythema migrans
• ongekende oorzaak • desepithelialisatie van papillae filiformes • veranderend patroon, kan volledig verdwijnen • meestal asymptomatisch • geen behandeling • DD/ candida, erythroplakie, lichen • dikwijls associatie met lingua fissurata
Goedaardige letsels 5. White Sponge Naevus
Premaligne letsels
• • • •
1. Leucoplakie 2. Erythroplakie 3. Lichen planus 4. Chronisch hyperplastische candidiasis • 5. Submucosale fibrose
1. Leucoplakie Definitie –
Niet afwrijfbare witte vlek niet gecatalogeerd als lichen
Etiologie –
roken
–
alcohol
–
Candida
–
mechanische irritatie
–
UV stralen
Verschillende vormen –
homogeen
–
niet homogeen erythro-leucoplakie nodulaire leucoplakie verruceuze leucoplakie
1. Leucoplakie Homogene leucoplakie
1. Leucoplakie Erythro-leucoplakie
1. Leucoplakie Nodulaire leucoplakie
1. Leucoplakie Verruceuze leucoplakie
2. Erythroplakie • meestal op wang, soms op tong • Cave: dysplasie - carcinoma in situ – invasief Ca!!!
3. Lichen Planus
• chronische huidziekte • basisletsel= papel • huidletsels (30%) – – – – –
jeukend verheven glanzend violet polygonaal flexorzijde armen extensorzijde benen
3. Lichen Planus • mondletsels – – – – – –
kantwerk of varenachtig patroon witte striae (Wickham) meestal asymptomatisch molaarregio wangen lippen en tong ontaarding?
• vormen – – – –
reticulair papulair plaque erosieve
Maligne letsels • • • • • •
spinocellulair carcinoma speekselkliertumoren maligne melanoma sarcoma (N)Hodgkin lymfoma metastasen
Faciaal
Intraoraal – Exofytisch – Endofytisch – Ulceratief
HARD!!!!!
Kliniek – – – – – – –
pijnloos pijn: lokaal of uitstralend (cave oorpijn!) slik- of spraaklast trismus anaesthesie foetor ex ore bloeding
– Naslagwerken • Oral Pathology, Regezi & Sciuba, uitg. Saunders • Atlas of Diseases of the Oral Mucosa, Pindborg, uitg. Munksgaard • Textbook of Oral Pathology, Shafer, uitg. Saunders • Oral and maxillofacial pathology, Marx & Stern, uitg. Quintessence Books
View more...
Comments